AYM’den yapılan duyuru ile, “kasıtlı ya da taksirli kabahat ayrımı yapılmaksızın 6 aydan fazla mahpus cezası alınmasının bekçiliğe mani oluşturduğunu” öngören kuralın iptal edildiği açıklandı. Anayasa Mahkemesi, 15/10/2020 tarihinde E.2020/14 numaralı belgede, 772 sayılı Çarşı ve Mahalle Bekçileri Kanunu’nun 6. hususunun (E) bendinde yer alan “…6 aydan fazla hapis…” ibaresinin Anayasa’ya karşıt olduğunu münasebet gösterek iptaline karar verdi.
AYM müracaat münasebetini, “Başvuru kararında özetle, taksirli cürümler nedeniyle alınan mahkûmiyetlerin devlet memuru olmaya pürüz teşkil etmediği, buna rağmen taksirle işlediği hatadan dolayı 6 aydan fazla mahpus cezası alanların çarşı ve mahalle bekçisi olamadığı, bu durumun ise ölçülülük ve türel güvenlik prensipleriyle bağdaşmadığı belirtilerek kuralın Anayasa’ya muhalif olduğu ileri sürülmüştür” sözü ile açıkladı.
AYM tarafından yapılan kıymetlendirme ise şöyle oldu:
“İtiraz konusu kural, çarşı ve mahalle bekçisi olmaya mahzur bir hususu düzenlemesi nedeniyle kamu hizmetine girme hakkını sınırlamaktadır. Anayasa’nın 13. hususu kapsamında kamu hizmetine girme hakkını sınırlamaya yönelik bir yasal düzenlemenin yasal kuralların keyfiliğe müsaade vermeyecek formda muhakkak, ulaşılabilir ve öngörülebilir düzenlemeler niteliğinde olması gerekir.
Bununla birlikte temel hak ve özgürlüklere sınırlama getiren kuralların Anayasa’nın 13. unsuruna uygunluğu denetlenirken sınırlamanın kanuna dayanması kâfi olmayıp birebir vakitte anayasal bağlamda yasal bir nedene de dayanması gerekmektedir.
Anayasa’nın kamu hizmetine girme hakkını düzenleyen 70. unsurunda hizmete alınmada misyonun gerektirdiği niteliklerden diğer hiçbir ayrım gözetilemeyeceği öngörülmüştür. Buna nazaran kamu hizmetine girme hakkına getirilecek sınırlama misyonun gerektirdiği niteliklerden öbür bir kurala bağlanamaz. Aksi takdirde getirilen sınırlama anayasal bağlamda legal bir nedene dayanmaz.
Kurala husus çarşı ve mahalle bekçiliğinin genel kolluğa yardımcı silahlı kamu vazifelileri olduğu dikkate alındığında taammüden işlenen kabahatler istikametinden bir şart öngörülmesi çarşı ve mahalle bekçilerinin yapacağı kamu misyonunun gereklerinden kabul edilebilir. Bununla birlikte kabahatin taksirle işlenmesinde kasıt ögesinin bulunmadığı ve failin hatanın sonucunu öngörmesinin yahut istemesinin kelam konusu olmadığı gözetilmelidir.
Bireylerin hayatın olağan akışı içinde bilmeden ve istemeden gerçekleştirdikleri hareketlerden ötürü belli bir kamu hizmetine girmelerinin süresiz olarak engellenmesinin misyonun niteliğinden kaynaklanan bir sınırlama olduğunu söylemek güçtür. Buna karşın kuralda, taammüden işlenen hatalar ile taksirle işlenen cürümler ortasında hizmete giriş istikametinden hiçbir ayrım yahut farklılık yapılmadan 6 aydan fazla mahpus cezası gerektiren rastgele bir fiili işleyenlerin kelam konusu kamu vazifesine alınmayacağı karar altına alınmıştır. Kural, mahpus cezası verilmesini gerektiren hatanın niteliği bakımından bir ayrım yapmamaktadır.
Kaldı ki devlet memurluğuna alınmaya ait genel koşullar ortasında sırf cürmün taammüden işlenmesi hâlinde mahkûmiyetin pürüz teşkil edeceğinin düzenlendiği görülmektedir. Bu prestijle çarşı ve mahalle bekçilerinin yardımcı olduğu genel kolluk yahut öbür kamu sistemi ile ilgili kamu vazifelilerinin kamu hizmetlerine girişi bakımından da taksirle işlenen hatalar mahzur teşkil etmemektedir.
Bu durumda itiraz konusu kuralla taksirle işlenen hatalardan mahkûmiyet hâlinde dahi çarşı ve mahalle bekçiliğine girilmesinin engellenmesinin anayasal bağlamda yasal bir hedefinin bulunduğu söylenemez.
Anayasa Mahkemesi açıklanan münasebetlerle kuralın Anayasa’ya ters olduğuna ve iptaline karar vermiştir.”
