Tarım ve Orman Bakanlığı, besin eserlerinin etiketinde “trans yağ yoktur” ibaresini kaldırmak için yönetmelik taslağı hazırladı. Karara nazaran, “Trans yağ yoktur” ibaresi tüketiciyi yanlış yönlendiriyor. Taslak bu haliyle kabul edilirse; çikolata, bisküvi, cips üzere pek çok besin unsurunun ambalajında yer alan “trans yağ yoktur” ibaresi yazılmayacak ve tüketici trans yağ olup olmadığını bilemeyecek. Birtakım eserlerin etiketinde yer alan “ürünlerimizde trans yağ yoktur” ibaresi de böylelikle yasaklanmış olacak.
“Trans yağ ile ilgili beyan yapılamaz”
Bakanlığın internet sayfasında yayınlanan ‘Türk Besin Kodeksi Besin Etiketleme ve Tüketicileri Bilgilendirme Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik’ taslağında en dikkat çeken 7. unsura nazaran, Türk Besin Kodeksi Besin Etiketleme ve Tüketicileri Bilgilendirme Yönetmeliği’nin 35.maddesinin birinci fıkrasının (ç) bendi şu halde değiştiriliyor: “7/3/2017 tarihli ve 30000 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Türk Besin Kodeksi Besinlere Vitaminler, Mineraller ve Makul Başka Öğelerin Eklenmesi Hakkında Yönetmelik ile getirilen kısıtlamalar kapsamında besin etiketlerinde trans yağ ile ilgili beyan yapılmaz.”
Yüzde 2’den fazla trans yağ kullanılırsa ölçüsü yazılacak
Yönetmeliğin 35. hususunun ilgili kısmı şöyle:
MADDE 35 – (1) Zarurî beslenme bildirimi aşağıdaki bilgilerden oluşur: a) Güç pahası. b) Yağ, doymuş yağ, karbonhidrat, şekerler, protein ve tuz ölçüsü.
c) Tuz içeriğinin yalnızca besinin tabiatında bulunan sodyumdan kaynaklandığı durumlarda bu duruma ait bir söz beslenme bildirimine çok yakın bir yerde yer alabilir.
ç) Başka mevzuat kararları gizli kalmak kaydıyla, bu unsurun birinci fıkrasının ( b) bendinde belirtilen bilgilere ek olarak yalnızca ilgili besin kodeksinde tanımlanan sürülebilir yağ/margarinler, ağır yağlar, bitkisel yağlar ve bu yağları içeren besinlerin yüzde 2’den fazla trans yağ içermesi durumunda trans yağ ölçüsü bildirilir.
Tüketici gerçek bilgilendirilmesi unsuruna ters bir karar
Tartışmalara neden olan yeni düzenleme için Türkiye Besin Dernekleri Federasyonu yetkilileri yapılacak değişikliğin yanlışsız olmadığını söylüyor. Bilhassa merdiven altı yahut kayıt dışı olarak nitelendirilen eserlerde trans yağların kullanıldığını belirten yetkililer, “Endüstri bu alanda kıymetli yatırımlar yaptı. Birçok işletme eserinde trans yağ kullanmıyor. Yeni düzenleme trans yağ kullanmayanlar için haksız rekabet oluşturacak. Trans yağın etiketlerde belirtilmesi gerekir. Ayrıyeten kontrollerin çok uygun yapılması lazım. Trans yağ kullandığı halde etikette belirtmeyenler var. Bunu önlemek yerine trans yağ ibaresinin büsbütün kaldırılması tüketicinin hakikat bilgilendirilmesi prensibine muhalif. Yıllardır tüketicilerin etikete bakarak eser almalarını söyledik. Artık etiketlere bakan tüketici yanlış ve eksik bilgilendirilmiş olacak” bilgisini verdi.
Yüzde 2’nin altında kullanımı yasak
7 Mayıs 2020 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanan Türk Besin Kodeksi Besinlere Vitaminler, Minareller ve Belli Başka Öğelerin Eklenmesi Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile trans yağ kullanımı yüzde 2 ile sonlandırıldı. Yüzde 2’nin üzerinde kullanımı yasak. Yüzde 2’nin altında ise etikete yazılıyordu. Ama bundan sonra yazılamayacak.
Trans yağ nedir?
Trans yağlar ya da trans yağ asitleri, doymamış yağ kümesinde yer alır. Trans yağlar hayvan bedeninde doğal olarak üretilebileceği üzere endüstriyel yollarla da üretilebilir.
Süt eserlerde bulunan toplam yağın yaklaşık %2-8’ini trans yağlar oluştururken et çeşitlerinde bu oran %3-9 ortasındadır.
Doğal yollarla üretilen ve hayvansal besinlerden alınan trans yağ az ölçüdedir ve sıhhat açısından önemli bir risk oluşturmaz. Endüstriyel trans yağlar sıhhat için hayli ziyanlıdır.
Trans yağın birçok ziyanı var
Trans yağların, günlük alınan toplam yağ ölçüsü içindeki oranının fazla olması pek çok farklı hastalık açısından risk oluşturur. Çok trans yağ tüketimi kalp hastalıklarına yakalanma riskini artırır. Diyabete yakalanmada, artmış trans yağ tüketimi değerli bir etkendir.
Trans yağ, damarların en iç katmanında hasara neden olarak damar yapısını bozabilir. Bu bozulma sonucunda damarlarda genişleme meydana gelebilir. Trans yağların birtakım kanserlerin gelişimine neden olduğuna dair çalışmalar da mevcut. Bayanlarda göğüs kanseri riskini artırdığını gösteren çalışmalar yapılmıştır.
Trans yağların insan sıhhati üzerinde olumsuz tesirlerini yapılan araştırmalar ortaya koyuyor. Bu nedenle Kanada, AB’nin kimi ülkelerinde kullanımı yasaklanan trans yağ, Türkiye’de büsbütün yasak değil.
