21 yaşındaki Ulusal Tekvandocu Gamze Özdemir, kelebek hastalığı (lupus) nedeniyle hayatını kaybetti.
Peki kelebek hastalığı nedir, belirtilerinin ortasında öbür neler var ve nasıl tedavi ediliyor?
Tam ismi Sistemik Lupus Eritematozus olan kelebek hastalığı bedende pek çok organı birden tutan romatizmal bir hastalık.
Yüzde kelebek biçimi kırmızı döküntülere neden olduğundan kelebek hastalığı olarak da biliniyor. MedicalPark internet sitesinde yer alan bilgilere göre, Lupus hastalığı otoimmün olarak tabir edilen hastalıklardan. Otoimmün hastalıklarda hastanın bağışıklık sistemi yanılgılı çalışarak kişinin kendi hücrelerini yabancı husus olarak algılıyor. Lupus hastalığında da bedende değerli bir yapı taşı olan “kollajen” isimli hususa bağışıklık sistemi saldırıyor.
Nedenleri neler?
Hastalığın nedeni kesin olarak bilinmemekle birlikte; oluşumunda genetik, çevresel faktörler ve hormonlar rol oynuyor. Gerilim, ultraviyole ışınlar, enfeksiyonlar ve kimi ilaçların da hastalığı tetiklediği biliniyor. Bayan hormonlarından östrojen hastalığın oluşumunu artırırken, testesteron azaltıyor. SLE’de bedenin bağışıklık sisteminin kendi dokularına karşı tepki oluşturması kelam konusu.
Belirti ne?
Lupus hastalığı, tüm bedeni etkileyebildiğinden çok farklı belirti ve bulgularla kendini gösterebiliyor. Bilhassa hastalığın başlangıç evrelerinde eklem ağrısı ve genel hastalık belirtileri sık görülüyor.
Lupus hastalığında en sık görülen belirti ve bulgulardan kimileri şöyle;
- Yorgunluk
- Halsizlik
- Cilt değişiklikleri. Bilhassa burun ve yanaklarda görülen kelebek halindeki döküntü tipik. Ama ciltte güneşe maruz kalan her alanda döküntü gelişir.
- Damarlarda iltihaplanmaya bağlı bulgular. Cildin küçük damarları sıklıkla etkilenir ve vaskülit olarak isimlendirilen iltihap gelişir. Tırnakların etrafında leke formunda bir cilt altı kanama vardır. Ayrıyeten, ağız mukozasında da iltihaplanma yapabilir.
- Saçlarla bağlı bulgular. Saçlarda bölgesel dökülmeler olabilir ve ekseriyetle bu dökülen saçların yerine yenileri gelmez.
- Parmak uçlarında soğukta ortaya çıkan beyaz ve mor renk değişiminin olduğu raynaud sendromu değerli bir bulgudur.
- Eklem bulguları. Hem büyük, hem de küçük eklemlerde artralji yani eklem ağrısı vardır. Ağrı bilhassa sabahları daha besbellidir. Kimi hastalarda artrit yani eklem iltihabına bağlı şişme, kızarma ve ısı artışı da görülür.
- Kas tutulumu. Kaslarda ağrı ve iltihaplanma gelişir.
- Böbrek bulguları. Böbrek tutulumu hastaların yüzde 70’inde görülür. Bu şahıslarda idrarda kan ve protein tespit edilir. Dokularda sıvı tutulumuna bağlı ödem gelişir. Ağır hadiselerde böbrek yetmezliğine kadar gidebilen böbrek iltihabı görülebilir.
- Sinir sistemiyle bağlı migren, epilepsi, istikrar sorunları üzere belirtiler ve ruhsal sorunlar vardır. Kimi hastalarda inme ortaya çıkabilir.
- Sindirim sistemi tutulumu ve pankreatit nedeniyle sindirim sorunları sıktır.
- Göğüs ağrısı üzere akciğer ya da kalp zarında iltihaplanma bulguları vardır. Akciğer zarları ortasında sıvı birikimi ve iltihaplanma olduğunda nefesle artan bir göğüs ağrısı ortaya çıkar. Kalp zarı iltihaplanmasına ise perikardit denir ve lupusta sıktır.
- Akciğer dokusunda iltihaplanma sonucunda zatürre gelişir.
- Lenf nodları, dalak ve karaciğerde büyüme vardır.
- Periton ismi verilen karın zarı iltihaplandığı için karın ağrısı görülür.
Tanısı ne?
Kelebek hastalığı (lupus) tanısı klinik belirtilerle birlikte birtakım kan testleri yardımı ile konuyor. Hastalara tam kan sayımı, böbrek testleri, akciğer grafisi, LE hücresi, anti DNA ve ANA bakılıyor. Tabip gerekli görürse ve şüphelendiği organ tutulumuna nazaran daha pek çok test isteyebiliyor.
Başlangıçta tipik hastalık belirtilerini göstermeyen hastalarda teşhis koymak çok güç olabiliyor ve SLE pek çok doku hastalığı ile karışabiliyor.
Tedavisi ne?
Lupus hastalığının kesin bir tedavisi yok. Tedavi, hastalığın ilerlemesini durdurmak, hayati komplikasyonları önlemek ve belirtileri hafifletmek için uygulanıyor. Bu nedenle erken teşhis büyük kıymet taşıyor. Zira ilerlemiş hastalığı geri döndürmek mümkün olmuyor.
Tedavi her hasta için hastalığın şiddetine nazaran özel olarak planlanıyor.
Vücudun pek çok organ ve dokusunda ortaya çıkan iltihaplar için iltihap giderici ilaçların kullanılması gerekiyor. Bağışıklık sistemini baskılayan steroid kümesi ilaçlar da kullanılıyor. Kan pıhtısı eğilimi olan hastalara aspirin üzere kan sulandırıcı casuslar reçete ediliyor.
