Kardeş kıskançlığı eve/aileye yeni gelen çocuğa gösterilen ilgi, sevgi ve ayrılan vaktin artması sonucu gelişir. Kıskançlık da tıpkı korkmak, sevinmek, üzülmek üzere olağan bir histir. Bu his anne baba tarafından daha fazla sevilme gereksiniminden kaynaklanmaktadır ve doğal bir histir. Öbür hislerimiz üzere bu hissimiz da doğal ve sağlıklı formda tabir edilmediğinde sıkıntılara yol açabilmektedir.
Kardeş kıskançlığı yalnızca kardeşler ortasında değil yakın alaka içerisinde olunan kuzenler ortasında da olabilmektedir. Çocuk ebeveynleri kadar büyükanne ve büyükbabayı, teyze, hala, amca ve dayıları paylaşmakta da zahmet yaşayabilir. Her çocuk ebeveynleri için biricik olmayı, onlar tarafından çokça ve en hoş biçimde sevilmeyi ister. Münasebetiyle hangi sırada olursa olsun her çocuğun isteği en öncelikli olabilmektir.
Kardeşler ortasındaki kıskançlığını belirleyen durumlar ailenin çocuklara karşı tavrı, cinsiyet, çocuğun kişilik gelişimi ve kardeşler ortasındaki yaş farkıdır. Kardeşler ortasında rekabet ve çatışma olması doğaldır. Çocuğa şuurlu bir halde yaklaşım gösteren ebeveynler, kardeşler ortasında ahengi sağlayacaktır. Ebeveynlerin tavır ve davranışlarının yanında, çocuğun kişilik gelişiminin de kıskançlık üzerinde tesiri vardır.
Yaşamın birinci altı yılı kişiliğin temelinin oluştuğu ve münasebetlerin formlandığı bir devirdir.2 yaşından itibaren çocuklarda kıskançlık duygusu oluşmaya başlar. Kimi çocuklar mizaç özelliklerinden ötürü daha kıskanç olurlar. Ailenin cinsiyete dair bir tercihi varsa ve bu durum çocuklara olan davranışlarını etkiliyorsa kardeşler ortasındaki kıskançlığı tetikleyebilir. Kardeş kıskançlığının nasıl yaşandığı ve yoğunluğu değerlidir. Birtakım kıskançlıklar ileri derecede davranış değişikliklerine yol açabilir. Etrafa ziyan verme, içine kapanma, kaka ya da çiş kaçırma ve okul muvaffakiyetinin düşmesi üzere durumlarda ruhsal takviye gerekir.
Kardeş Kıskançlığı Belirtileri Nelerdir?
*Gelişim devirlerinde gerileme görülebilir. Alt ıslatma, parmak emme, bebek üzere konuşma, bebeksi haller, yürüyebilmesine karşın emeklemek üzere davranışlar gözlenir.
*Ev içerisindeki bütün ilginin öteki birisine yönelmesi karşısında birtakım çocuklarda içe kapanma, aile bireylerinden uzaklaşma, yemek yememe ve akabinde zayıflama görülür.
*Kardeşe karşı saldırgan davranışlarda bulunur. Huzursuz, sorunlu ve öfkeli olabilir. Vurma, ısırma, çimdikleme, oyuncakları kırma, ağlama,tutturma ve bağırma üzere davranışlar gözlenir.
*Bazı çocuklarda ise kıskançlık duygusu, kardeşe olan çok düşkünlükle kendini gösterir. Örneğin, okşarken fazla sıkıştırır. Burada çocuk kıskançlık hissini gizlemektedir. Kıskançlığını belirli ederse ebeveynlerinin kendisinden uzaklaşacağını düşünür. Bu yüzden kardeşine çok ilgili davranır.
*Bazı çocuklarda mide bulantısı, baş ağrısı üzere somatik belirtiler olabilir.
Kardeş Kıskançlığında Ebeveynlere Tavsiyeler:
*Annenin hamilelik sürecinde ve doğumdan sonra yakın etraftan alacağı dayanak kıymetlidir. Bu süreçte çocuğun gereksinimleriyle yemek yedirme, banyo yapma üzere rutin işlerde öbür aile bireyleri takviye verebilir. Doğumdan sonra da anne, yeni doğan bebeğiyle ilgilenirken birinci vakitler büyük çocuğuna gereğince ilgi gösteremeyebilir. Bu durumda anneden beklediği ilgiyi alamayan çocuk, babaya yönelecektir. Babanın ilgisi ve kaliteli geçirilen vakitler kıskançlığın azalmasına yardımcı olacaktır. Orta sıra vazife değişimi yaparak baba bebekle ilgilenirken, anne de öteki çocuğuyla geçireceği vakitler yaratabilir.
*Annenin, yakın etraf ve aile bireyleriyle hamilelik sürecini paylaşmaya karar verdiği andan itibaren, çocuğa kardeşinin olacağını uygun bir lisanla söz etmesi gerekir. Meskendeki kimi şeylerin değişeceğini, bebeğin bakıma gereksinimi olduğu ve bu yüzden annenin bebekle fazla vakit geçireceğini çocukla konuşmak değerlidir.
*İki çocuk ortasındaki yaş farkının az olması kardeşler ortasında kıskançlık ihtimalini daha çok arttırır.
*Çocuklar ortasında kıyaslama yapmayın. Birine başkasının yanında övgülerde bulunmayın.
*Her çocuk başka ayrı ilgi ve sevgi bekler. Ebeveynlerin rahat ve yanlışsız bir tavır sergilemesi halinde çocuk da rahat davranacaktır.
*Gergin ve korkulu bir biçimde çocuğu bebeğin yanından uzaklaştırma üzere davranışlardan kaçının.
*Çocuklar ortasında, katı yaş ayrımı yapmaksızın doğal davranmak gerekir. “Sen abi oldun kendin oynayabilirsin.” üzere cümlelerle çocuğu katı rollere sokmayın. Yaşının üzerinde olgunluk beklemeden onun da bir çocuk olduğunu göz önünde bulundurun.
*Duygularını söz etmesine imkan yaratın.
*3-4 yaşındaki bir çocuğu kardeşi dünyaya geldikten çabucak sonra kreşe başlatmak, çocukta konuttan dışlanmış hissi yaratabilir. Okula başlama vaktini yeterli planlamak gerekir.
*Ayrıca kardeşini kıskanmasın diye sınırsız davranan ebeveynler farkında olmadan çocuğa ” makûs bir durumu telafi ediyorum” bildirisi verebilir. Örneğin; kendi odasında yatan çocuğunuzu kardeşi olduktan sonra yanınızda yatırmaya başlamak üzere ya da tam aksisi yanınızda yatan çocuğunuzu kardeşi doğduktan sonra farklı bir odaya taşımak da yanlış bir davranıştır.
*Çocukların oyunlarına karışmayın. İki taraf ortasında yaşanan rastgele bir uyuşmazlık durumunda çabucak müdahalede bulunmayın. Ortalarında yaşanan sorunu çözmelerine müsaade verin. Kendinizi olayların dışında tutun. “Kim başlattı” üzere sorular sormaktan kaçının. Büyük çocuğa ” sen yönetim et “ diyerek yönlendirmeler yapmayın.
*Çocuğunuza sorumluluklar verebilirsiniz. Bebeğin bakımında yardım etmesini isteyebilirsiniz. Olumlu davranışları takdir etmeniz sağlıklı kardeş bağlantısını güçlendirecektir.
Kaynak:psikoterapi.pro