En son yaşadığımız ve büyük bir yıkıma neden olan Kahramanmaraş merkezli sarsıntılardan sonra ülke genelinde kederle birlikte büyük bir telaş oluştu. Gelecekte büyük bir zelzelenin yaşanması kaygısıyla yaşadığı kenti terk edenler, meskenini sağlam bulmayıp yeni konut arayışına girenler bir oldukça fazla .Dolayısıyla son günlerde en çok merak edilen mevzulardan biri de” sarsıntıya sağlam ev” konusu… Zelzeleden evvel mesken alırken sarsıntıya sağlam olup olmadığı değil; pozisyonu, görünümü, büyüklüğü ve iç dekorasyonu üzere ayrıntılara öncelik verilirken şimdiki önceliğimiz sarsıntıya güçlü konutlar. Pekala, konut alırken zelzeleye güçlü olup olmadığı nasıl anlaşılır ya da sarsıntıya en sağlam meskenler hangileridir?
Depreme En Güçlü Konutlar ?
Evlerin zelzeleye sağlam olmasını belirleyen birçok faktör mevcuttur. Yer, kullanılan yapı gereçlerinin kalitesi ve statik hesaplamalar üzere birçok ögenin, mümkün sarsıntının büyüklüğü ekseninde farklı başka değerlendirilmesiyle fakat meskenin sağlamlığı hakkında net bilgiler elde edilebilir.
Dolayısıyla kurallara uygun yapıldığı sürece betonarme ya da ahşap bir konut de sarsıntıya karşı gerekli dayanımı gösterebilir. Bunun yanı sıra çelik konstrüksiyon ya da raylı meskenler üzere zelzeleye sağlam konut modeli çeşitleri de mevcuttur.
Çelik konstrüksiyon meskenler hafif ve esneyen yapıları münasebetiyle sarsıntıya karşı yüksek dayanım gösterirken sarsıntıya sağlam raylı konut çeşitleri ise sarsıntı yaşanması durumunda yer kabuğundan bağımsız hareket ederek hasar almadan zelzelesi atlatabilir. Lakin bu şekil konutların de sarsıntıya güçlü sayılabilmesi için makul koşullara uygun biçimde inşa edilmesi gerekir.
Söz konusu yapı tipleri olduğunda “Kolonsuz konut sarsıntıya sağlam mı?” ya da “Taş konut zelzeleye sağlam mıdır?” üzere sorular ön plana çıkar. Zelzele yönetmeliğine ve taban şartlarına uygun yapıldığı sürece bu usul meskenler de zelzeleye karşı sağlam olabilir.
“Depreme güçlü konutlar kaç şiddetinde zelzeleyle yıkılır?” sorusunun karşılığı da bilhassa büyük ölçekli zelzele beklenen kentlerde yaşayanlar tarafından merak edilmektedir. Yeni sarsıntı yönetmeliğine uygun olarak yapılan binalar 7,6 üzere büyük ölçekli zelzelelerde yıkılmaz.
Burada dikkat edilmesi gereken mevzu binanın hasar almaması değildir. Bina büyük bir sarsıntıdan hasar alabilir fakat yıkılmadığı için içerisinde yaşayanlar meskenlerini itimatla tahliye edebilir.
Depreme Sağlam Konutların Özellikleri Nelerdir?
Bir yapının sarsıntıya güçlü olması için birçok özelliği birden barındırması gerektiğinden bahsetmiştik. Pekala zelzeleye sağlam meskenlerin özellikleri nelerdir ya da sarsıntıya güçlü konut nasıl olmalı?
Depreme güçlü konutların özellikleri şunlardan oluşur:
- Proje evresinde misyon alan mimar ve mühendislerin işinin ehli olması binanın sağlamlığı açısından büyük değer taşır. Uzman mimar ve mühendisler tarafından oluşturulan projeye tüm ögeleriyle uyularak binanın inşa edilmesi de epey kıymetlidir. Bu bakımdan kat mülkiyeti ve iskanı olmayan binalar zelzele konusunda risk taşıyabilir.
- Bina inşa edilirken kullanılan gereçlerin kaliteli olması gerekir. Beton, demir ve çelik üzere binanın yükünü taşıyacak gereçlerin kâfi ölçüde kullanılması ve bu hususta gerekli denetlemelerin yetkili kurumlar ve bireyler tarafından yapılmış olması da binanın sarsıntıya karşı sağlam olduğunu gösteren kıymetli ögelerin başında gelir.
- Binanın temel ve kolonlarının taban kurallarına uygun ve kâfi dayanıklılıkta olması kritik bir ehemmiyete sahiptir. Bilhassa binanın bodrum katındaki kolonlarında rastgele bir çatlak olması sarsıntıya karşı risk oluşturur. Tıpkı vakitte binanın kolonlarının yer açmak gayesiyle kesilmediğinden ya da kolonlara ziyan verilmediğinden emin olmak gerekir.
- Evlerin bodrum katlarında yaşanan rutubet sorunu binanın ömrünü kısaltan ve zelzeleye karşı dayanımını azaltan etkenlerin başında gelir. Bunun için binanın bodrum katında rastgele bir rutubet, nem ya da su basması sorunu yaşanmadığını ve gerekli yalıtımların yapıldığını mesken satın alırken denetim etmek büyük ehemmiyet taşır.
- Bina evvelce zelzele yaşadıysa kesinlikle yetkili kurumlar tarafından denetlenip hasar raporu alınmalıdır. Hasar raporu binanın ne durumda olduğunu, yıkılma riski taşıyıp taşımadığını gösteren en değerli dokümandır.
Tüm bunların yanı sıra zelzeleye sağlam konut sorgulama süreci gerçekleştirerek satın almak istediğiniz ya da içerisinde yaşadığınız meskenlerin durumu hakkında bilgi edinebilirsiniz. Bunun için https://tdth.afad.gov.tr adresine e-devlet bilgilerinizle giriş yapabilir, konutunuzun bulunduğu adresi haritadan seçerek binanızın zelzeleye dayanıklılığı konusunda fikir sahibi olabilirsiniz.
Ya Zelzeleye Sağlam Olmayan Konutlar ?
Peki, “Depreme sağlam olmayan konutlar ne olacak?” Bu sorunun yanıtı binanın durumuna nazaran değişiklik gösterir. Kimi binaları güçlendirme çalışmaları yaparak sarsıntıya güçlü hale getirmek mümkündür. Kimi binaların ise sarsıntıya güçlü hale getirilmesi için dönüştürülmesi gereklidir.
Öncelikle yetkili kurumlara başvurarak bina sağlamlık testi yapılması gerekir. Test sonucuna nazaran uzmanlara danışarak hangi yolların izlenmesi gerektiği hakkında bilgi edinmek mümkündür.
Evim Sarsıntıya Güçlü Değil, Ne Yapmalıyım?
Özellikle 2001 yılı öncesi binalarda yaşayanlar “Evim zelzeleye sağlam değil ne yapmalıyım?” diye merak edebilir. Şayet binanıza çürük raporu verildiyse ve güçlendirilme yapılması imkansızsa kentsel dönüşüm kapsamında konutunuzun yıkılıp tekrar yapılmasını sağlayabilirsiniz. Bunun için bir inşaat firması ya da müteahhitle kendiniz anlaşabileceğiniz üzere devlet tarafından sunulan kentsel dönüşüm imkanlarından da faydalanabilirsiniz