Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, Sözcü muharriri İsmail Saymaz’a konuştu. 11 Aralık’ta Türkiye’ye gelecek olan Çin aşısına ait sorulara cevap veren Koca, “Çin aşısıyla ilgili tenkitler var. Deniyor ki bu aşının Faz 3 sonuçları, tesir yüzdesi ilan edilmedi. Ne olduğu bilinmiyor” sözüne şöyle cevap verdi:
“Türkiye bu kadar zavallı mı? Sonuçlarını bilmediğimiz aşıyı 83 milyona yapacağımızı mı düşünüyorsunuz? Türkiye bu kadar mı sorumsuz davranacak? Yurt dışında akredite olan Türkiye İlaç ve Tıbbi Aygıt Kurumumuz (TİTCK) ve Halk Sıhhati Genel Müdürlüğü laboratuvarı var. Hangi aşı olursa olsun, akredite olan, memleketler arası boyutta tanınan laboratuvarlarımızda incelemelerimizi yapmadıkça (aşılara) ne ruhsat veririz, ne vatandaşımıza kullandırırız. Kim olursa olsun, BioNTech dahil.
BioNTech, Faz 3 sonuçlarını tamamladı mı? Değil. Ne yaptı? Erken sonuçları açıkladı. Çin de erken sonuçları açıklamadıkça, biz bu sonuçları bilmedikçe, bizim Türkiye’deki sonuçlarımız ortaya çıkmadıkça, TİTCK ve Halk Sıhhati laboratuvarlarında incelemeler tamamlanmadıkça vatandaşımıza aşı yapılamaz. Biz testlerimizi yapmadıkça, dünyada test sonuçları açıklanmadıkça ruhsat vermeyiz. Ruhsat vermediğimizi ülkede kullandırmayız.”
Koca’nın açıklamaları şöyle:
Ne vakit aşıya başlanacak?
Aşı 11 Aralık’tan sonra gelecek. İncelemelerin bir mühleti var, iki hafta üzere. Ay sonu olacağını varsayım ediyoruz.
– Ay sonu üzere aşılamaya başlanır yani.
Öyle varsayım ediyorum. Hazırlığımız o tarafta.
– Çin aşısının ucuz olduğu için alındığı hakikat mu?
İnaktif aşılar en değerli aşılardır. Bu aşılar klasik ve doğal aşılardır. Kısa, orta ve uzun vadeli sonuçlarını biliyoruz. Rus aşısı dahil, mRNA aşıları daha çok ve kolay üretilir. Küçük ortamlarda, ağır üretilen, ucuz aşılardır. Dünya onun için buna yöneliyor. İnaktif aşı daha büyük ortamda üretiliyor. Hücreyi üretmek gerekir. Öbürü sentetik, yapay. Daha kolay, daha ucuz.
– Saklanması?
Saklanması kolay lakin bu aşının güvenirliğini etkileyen bir öge değil. Bizim önemsediğimiz, para değil. AstnaZeneca daha ucuz. Onu alırdık, parayı tercih etmiş olsaydık. Değerli olan, güvenilirliğidir.
– Bize 50 milyon doz kâfi mi?
Bizim için 100 milyon değerli.
– Artacak herhalde, değil mi?
Tabi ki arttıracağız. Çin’den daha fazla almak istiyorum, alamıyorum.
– Neden?
Vermiyor. Rusya vermek istiyor. Onun eksik olan toksikolojik (zehir bilimi) kısmını biz tamamlıyoruz artık. Tamamlandıktan sonra o aşı da olabilir. Şunu bilin: Çin aşısı bu aşılardan ucuz değil. Ucuz olduğu için tercih edilmiyor.
– Çin aşısına ne kadar vereceğiz?
Çin aşısı, (bize) dünyada satıldığı fiyatlardan da aşağı olacak.
– Bakanlık mı getirecek?
Çin’in distribütörleri var, onların üzerinden gelecek. Lakin muhatabımız, Çin.
– Biz BioNTech aşısının iki Türk bilim insanları tarafından geliştirilmesinden gurur duyuyoruz. Ama Meksika ve Peru bile alıyor, biz alamıyoruz. Neden?
İki Türk’ün başarısı ile övünüyoruz. Birinci günden itibaren irtibattaydık. Türkiye’de Faz 3 çalışması için müsaade verdiğimiz kaç aşı var? İki. Biri, BioNTech. O arkadaşlar olmasa BioNTech’e vermezdik. Niçin verdik? Vatandaştaki tesirini görerek, satın almak için. Ancak (onlar) “1 milyondan fazla veremeyiz” dedi. 2021 için 25 milyon verebileceklerini söylediler. Ben “2021’in Nisanı’ndan sonra aşıya gereksinimim olmayacak. Zira benim aşım devreye girecek. Nisan dahil, bana ne kadar aşı verirseniz, alırım” dedim.
– Neden 1 milyonla hudutlu tuttular?
Fazla veremeyeceklerini söylediler. O onların stratejisi… Nisana kadar verecekleri bir ölçü var fakat kâfi değil. Onu artırmaya çalışıyoruz.
– Ne kadar verecekler?
Bir milyondan fazla… Görüşmelerimiz devam ediyor. Sayı söylediler lakin artsın istiyoruz.
– Moderna ve AstraZeneca aşısını neden alamadık?
Moderna yurt dışına vermiyor. AstraZeneca vermek istiyor. Almaktan yana olmadım. Bekletiyorum.
– Neden?
Vatandaşıma, “Yüzde yüz güvenebilirsiniz. Ben de yaptırmak istiyorum” diyebileceğim bir aşı olma noktasında, daha emin değil dünya. Uzun vadeli bağışıklık sonuçlarını bilmiyoruz. Erken periyot muvaffakiyet sonuçlarını dünya göremedi.
Yalnızca AstraZeneca için değil, BioNTech için de söylüyorum. Bunlar ‘mRNA’ aşısı. Yani, genetik yollarla elde edilen aşılar. Erken devirde antikor ve hücresel bağışıklık geliştirme manasında muvaffakiyet ortaya koymuş olabilirler. Lakin orta ve uzun vadeli sonuçlarını dünya bilmiyor. Zira salgında mRNA yoluyla birinci sefer kullanılıyor.
– Daha evvel denenmediler mi?
Hayır, kanserde var. (Enfeksiyonda) Uygulanan bir aşı tekniği değil bu. Temel, sonuçlarını dünyanın bildiği aşı, klâsik ve klasik metottaki ‘inaktif’ dediğimiz aşıdır.
– Yani, Çin aşısı…
Türk aşısı da inaktif.
– Aşı tertibi nasıl yapılacak?
Bilim Şurası çalışıyor; bir strateji belirledik. Bazılarına yerinde yapacağız. Diyelim, huzurevi. Huzurevinde yapacağız. Diyelim, cezaevi; biz yapacağız. Diyelim öğretmenler; biz planlayacağız. HES sistemine ve e-Nabız’a bütün evreleri kaydetmek istiyoruz. Risk kümelerinden başlayıp yaygın biçimde yapacağız.
– İlk siz mi aşı olacaksınız?
Hastane ortamında sıhhat çalışanları ile yapmak istiyoruz. Birinci ben olacağım. Ben de, Bilim Heyeti üyeleri de hastane ortamında yapalım istiyoruz.
– İsteyen parasıyla aşı olabilecek mi?
Aşılar ruhsat almak isterse bize müracaat etmeleri gerekiyor. Her kolaylığı göstereceğiz. Bizim incelemelerden geçmek şartıyla… O durumda üst limit koyup eczanelerden satışına müsaade vereceğiz.
Yazının tamamı için
