Milyonlarca minimum ücretlinin gözü kulağı bugünkü birincisi gerçekleşecek taban fiyat görüşmelerinde. Pandemi nedeniyle online ortamda gerçekleşecek olan birinci toplantı öncesi DİSK, Türk- İş, Hak-İş ortak taleplerini sıraladıkları bir yazılı açıklama yaptı.
Açıklamada şunlar kaydedildi:
“Küresel salgın, başta çalışanlar olmak üzere tüm fiyatlı çalışanların yaşama kurallarını daha da ağırlaştırdı. Önemli iş ve gelir kayıplarına yol açtı. Hakikaten devletin resmi kurumunca açıklanan son büyüme sayılarında, çalışanların ulusal gelirden aldıkları hissenin önemli oranda gerilediği de görülmektedir. 2021’de geçerli olacak taban fiyatın, pandemi şartlarında yaşanan iş ve gelir kaybı dikkate alınarak insan onuruna yaraşır bir geçim fiyatı olarak tespit edilmesi ortak fikrimizdir.
Asgari fiyat, çalışanların yaşama ve çalışma kaidelerinin düzenlenmesine yönelik kıymetli uygulamalardan biridir. Taban fiyat ve civarında çalışan milyonlarca emekçinin olduğu ülkemizde, belirlenecek minimum fiyat sayısı yalnızca taban fiyatlı çalışanları değil, işsizlik ödeneği, kısa çalışma ödeneği vb. ödemeleri alan hak sahiplerini de direkt etkilemektedir. Memleketler arası Çalışma Örgütü (ILO) Anayasası’nın girişinde, ‘işçinin ve ailesinin sadece geçimini temin eden fiyat, insanca yaşamaya kâfi bir fiyat değildir. Halbuki emekçinin insanca yaşaması için kâfi fiyata sahip olması gerekir’ tabirine yer verilmiştir. Üç Emekçi Konfederasyonu ‘insan onuruna yaraşır bir taban ücret’ belirlenmesi taleplerini bir ortaya gelerek ortaklaştırmıştır.
Asgari fiyat bir pazarlık fiyatı değildir. Personelin ailesiyle insanca yaşamasını sağlayacak gelirdir. Minimum fiyatın belirlenmesi müzakerelerinde göz önünde tutulması gereken öncelikli konu, çalışanların karşı karşıya bulundukları geçim şartlarıdır. Çalışanlar, yaşanılan ekonomik zahmetlerin nedeni değil mağdurudur ve ‘ülkenin içinde bulunduğu ekonomik durum’ gerekçesiyle taban fiyatın düşük belirlenmesi kabul edilemez. Türkiye’nin rekabet kaidelerini düşük fiyat siyasetiyle sağlamak doğrultusunda bir anlayışı olmamalıdır. Ülkemizdeki minimum fiyat seviyesi AB üyesi birçok ülkenin gerisindedir. Bugün ücretliler üzerinde dayanılmaz boyutlarda vergi yükleri bulunmaktadır. Fiyatlı çalışanların eline geçen fiyat, vergi nedeniyle ilerleyen aylarda düşmektedir. Taban fiyat alan personeller bile yılın son aylarında daha düşük fiyat almaktadır. Taban fiyat kadar bir gelirin fiyatlı çalışanlar için vergi dışı bırakılması tarafında tüm toplumsal taraflar ortasında görüş birliği oluşmasına karşın -şimdiye kadar- rastgele bir düzenleme yapılmamıştır. Patronun toplumsal güvenlik primi düşürülmesine karşın emekçilerin toplumsal güvenlik primi koruma edilmiştir.”
“İnsan onuruna yakışır” bir taban fiyat talebinin bulunduğu açıklamada Minimum Fiyat Tespit Komitesinin çalışmaları sırasında temel alınması gereken şu prensiplere yer verildi:
- Asgari fiyatın saptanmasında Anayasa’da yer alan “geçim şartları” yaklaşımına öncelikle uyulmalıdır. Günün ekonomik ve toplumsal şartlarına nazaran personelin ve ailesinin insanca yaşamasını mümkün kılacak ve insanlık onuruyla bağdaşacak minimum fiyat belirlenmelidir. İçinde yaşadığımız salgın şartlarının yarattığı gelir kaybı ve masraf artışları da dikkate alınmalıdır.
- Asgari fiyat, Taban Geçim İndirimi (AGİ) hariç ve net olarak açıklanmalıdır. Bu fiyattan yapılacak vergi, toplumsal güvenlik vb. kesintiler net meblağın üzerine ek edilmeli ve yıl boyunca minimum fiyat, açıklanan bu net fiyatın altına düşmemelidir.
- Ücretlerin minimum fiyata tekabül eden kısmı vergiden muaf olmalıdır. Ayrıyeten ücretliler için damga vergisi uygulaması kaldırılmalıdır. Taban fiyat sonrası birinci vergi basamağı için uygulanacak oran yüzde 10 olmalıdır.
- Asgari fiyat, rastgele bir ayırım yapılmadan yeniden ulusal seviyede tek olarak ve yıllık belirlenmelidir. Personellerin ortasında nitelik, kıdem, işin mahiyeti üzere ekonomik emelli değerlendirmelerin tümünden bağımsız olarak ele alınmalıdır.
- Asgari fiyat, ekonomik ölçülerin ötesinde toplumsal bir fiyat olarak kabul edilmeli ve bu özelliği temel alınarak belirlenmelidir.
- Devlet çalışanlar ortasında ayrım yapmamalı, kamuda geçerli en düşük aylık meblağını minimum fiyat belirlenirken de dikkate almalıdır.
- Türk-İş, Hak-İş ve DİSK, taban fiyat ile irtibatlı olarak ve mevcut ekonomik şartlar da dikkate alınarak, taleplerini şöyle sıraladı:
- İşverenlere sağlanan toplumsal güvenlik prim takviyenin gibisi personellere de verilmeli ve emekçilerin toplumsal güvenlik haklarında bir kayıp yaratmayacak biçimde emekçi SGK prim hissesi 5 puan düşürülerek bütçeden karşılanmalıdır.
- Pandemi şartlarında işsizlik sigortasından çalışanlara yapılan ödemelerin (kısa çalışma ödeneği, nakdi gelir takviyesi ve işsizlik sigortası) alt sonu minimum fiyat olmalıdır. Pandemide iş ve gelir kaybı olan çalışanlara taban fiyat seviyesinden az olmayan bir nakdi gelir dayanağı verilmelidir. Bu dayanak kayıtsız çalışan personeller için bütçeden karşılanmalıdır.
- ‘Sosyal Devlet’ prensibi gereği ‘aile yardımı’ çalışmayan eş için uygulamaya konulmalıdır.
- Sendikal örgütlenmenin olduğu işyerleri için minimum fiyat teşviki uygulanmalıdır.
