İngiltere’de bilim insanları, mutasyon geçirmiş yeni koronavirüs cinsinin, salgının seyri ve yeni geliştirilen aşıları nasıl etkileyeceğini anlamaya çalışıyor.
Mutasyon geçirmiş virüsün, bilhassa İngiltere’de olay sayılarının süratle artmaya başladığı bölgelerde tespit edilmesi, virüsün son mutasyonla birlikte daha bulaşıcı hale geldiği tasasını de doğurmuş durumda.
Sağlık Bakanı Matt Hancock, yeni cinsin farklı mutasyonları olduğunu ve ülkede hadiselerin en süratli halde arttığı güney bölgelerinde tespit edildiğini açıkladı.
Hancock’a nazaran birinci tahliller, yeni çeşidin mevcut varyasyonlarından daha süratli yayıldığına işaret ediyor. Hancock, yaklaşık 60 belediyenin hudutları için binden fazla olayın tespit edildiğini ve yeni tıbbın süratle yayıldığını söyledi.
Yeni tıp daha mı tehlikeli?
Yeni tıbbın, şimdi başka Sars-CoV-2 koronavirüslerinden daha ölümcül olduğuna dair bir bulgu yok.
Bunun hastalığın belirtileri ya da mühleti ve tartı derecesindeki farklılıklarla bağı olup olmadığının yeni toplanan ek dataların tahlilinden sonra ortaya çıkacağı umuluyor.
Bu maksatla, ‘Covid-19 Genomics UK’ isimli bilimsel çalışma kümesi, tespit ettiği yeni çeşidin ülke içinde nasıl hareket ettiğini izlemeye başladı. Küme, koronavirüs hadiselerinin yaklaşık yüzde 10’undaki genetik kodları inceliyor.
Neden daha süratli yayılabilir?
Virüsler her vakit mutasyona uğrayabiliyor. Birçoklarının çok az tesiri var. Ya da hiçbir tesiri yok. Kimileri ise virüsü engelliyor ve bu mutasyonların ortadan kalkmasını sağlıyor. Ama mutasyonların virüsün daha süratli yayılmasına yol açması mümkünlüğü var.
Uzmanlara nazaran yeni çeşidin, virüsün hücrelere tutunmasını sağlayan dikensi proteininde birden fazla mutasyonu var. Bilim insanları buna ‘silinme’ diyor. Son örnekte proteindeki iki amino asidin olmadığı ve bunun da yayılmayı hızlandırabileceği belirtiliyor.
Bu ‘silinme’ bahar aylarından sonra düşük düzeylerde öteki ülkelerdeki koronavirüslerde de görüldü. Yeni çeşidin İngiltere’nin güneyinde Ağustos ve Eylül aylarında yayılmaya başladığı tespit edildi.
Aynı ‘silinme’, Cambridge’te bağışıklık sistemi düşük bir hastadan alınan örneklerde de görüldü.
Bu kişi, öteki bir hastadan alınan ve antikor içeren kan plazmasıyla tedavi edilmeye çalışıldı.
Hasta sonunda hayatını kaybetti. Tedavi sırasında mutasyona uğrayan virüsün antikorlara karşı daha dirençli hale gelmiş olabileceği belirtiliyor.
Cambridge Üniversitesi’ne bağlı İmmünoloji ve Enfeksiyon Hastalıkları Enstitüsü’nden klinik mikrobiyoloji uzmanı Prof. Ravi Gupta şunları söyledi:
“Virüsün kaçmaya başladığı bir düzenek olduğunu düşünüyoruz. Bunu araştırmamız gerekiyor. Uzun vadede bunun tesirinin ne olacağını bilemiyoruz. Bu yüzden risk alamayız. İnsanları daha hasta etmesini beklemiyoruz. Lakin salgının denetim altında tutulmasını zorlaştırabilir” dedi.
Aşıları nasıl etkileyecek?
Virüsler mutasyona uğradığı için her vakit mevcut aşılara karşı dirençli bir çeşidin ortaya çıkması ihtimali var.
Covid aşılarının birden fazla, dikensi proteinlerine yapışarak virüsü etkisiz hale getiren antikorlar üretiyor.
Virüsün yüzeyi bu dikensi proteinlerle kaplı. Virüs bunların yardımıyla insan hücresine giriyor.
Yeni cinste olduğu üzere dikensi protein mutasyona uğrarsa, virüsün dikensi proteininin eski versiyonlarının kullanıldığı aşıların oluşturduğu antikorlardan kaçabileceği belirtiliyor.
Fakat uzmanlara nazaran burada iki nokta değerli.
Birincisi, aşıların virüse farklı açılardan saldıran bir dizi antikor üretiyor olması. Bu nedenle virüsün hepsinden bir anda kaçması güç.
İkincisi ise büyük mutasyonların, virüsün insan hücrelerini enfekte etme kabiliyetini etkilemesi mümkünlüğü. Genetik bilimciler ‘aşı kaçağı’ ismini verdikleri olguya karşı virüsü izliyorlar.
Dünyanın en tehlikeli patojenlerinin araştırıldığı Porton Down ve bir dizi laboratuvarda yeni cinsin bir tehdit oluşturup oluşturmayacağıyla ilgili inceleme yürütülüyor.
Virüsün dirençli bir hale gelecek biçimde mutasyona uğraması halinde, aşılarda küçük değişiklikler yapılarak yine tesirli hale gelmelerinin sağlanabileceği söz ediliyor.
Dünya Sıhhat Örgütü’nün (WHO) Acil Durum Programı Yöneticisi Dr. Michael Ryan, virüsün yeni çeşidin varlığından haberdar olduklarını söyledi.
“Aslında bu tıp bir evrilme ve mutasyonlar hayli yaygın” diyen Dr. Ryan şöyle devam etti:
“Ancak Danimarka’daki vizonlarda ve daha evvel görülen öbür mutasyonlarda olduğu üzere birtakım sorulara karşılıklar bulmamız gerekiyor. Bu, virüsü daha ağır hale getiriyor mu? Virüsün daha süratli bulaşmasına yol açıyor mu? Teşhisi etkiliyor mu? Aşının aktifliğini değiştiriyor mu? Bu soruların şimdi hiçbirinin karşılığını bilmiyoruz.”
*Haber, değiştirilmeden BBC Türkçe’den eklenmiştir.
